GODZINA „W”

Upływające 70 lat od powstania warszawskiego nie zmniejsza zainteresowania tym wydarzeniem. Choć tak wiele już o powstaniu, jego genezie, przebiegu i skutkach napisano, nadal wzbudza emocje. Zmusza także do stawiania nowych pytań.

Powstanie nie wybuchło nagle, było planowanym działaniem, do którego struktury Polskiego Państwa Podziemnego przygotowywały się od początku okupacji.

Plan powstania powszechnego

Myśl o ogólnonarodowym powstaniu towarzyszyła już pierwszym poczynaniom powstającego w konspiracji w 1939 r. Polskiego Państwa Podziemnego. Bardziej konkretnych kształtów myśl o powstaniu powszechnym zaczęła nabierać po powołaniu przez władze RP we wrześniu 1939 r. Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), którego głównym zadaniem stało się przygotowanie i przeprowadzenie powstania ogólnonarodowego. Miało wybuchnąć w chwili zbliżania się do ziem polskich zwycięskich wojsk alianckich.

W Komendzie Głównej ZWZ sformułowano w 1940 r. „wojenno-powstańczą koncepcję Kraju”, czego jednym z pierwszych efektów był wydany przez gen. Stefana Roweckiego rozkaz zawierający „Wytyczne bojowe do wystąpienia zbrojnego i opanowania Kraju w obrębie okupacji niemieckiej”, dotyczący także Warszawy.

W początkach 1941 r. w Komendzie Głównej ZWZ zakończono prace nad pierwszym planem powstania powszechnego. Był przygotowany w bardzo niekorzystnych warunkach, w czasie okupacji ziem polskich przez Niemcy i ZSRR. Szczególna rola przypadała stolicy – i to zarówno w powstaniu przeciwniemieckim, jak i ewentualnej obronie przed idącymi na zachód wojskami sowieckimi (ówcześnie okupantami).

Jacek Feduszka

 

O dalszych losach powstania i sporach o jego ocenę – za tydzień.