ZANIM PRZYSZLI ZAMOYSCY

Najstarsze ślady obecności ludzkiej na obszarze dzisiejszej gminy Zamość datowane są przez archeologów na środkową epokę kamienia (ok. 8300 lat p.n.e.). Z tej epoki odkryto ślady obozowisk w Wólce Wieprzeckiej i Topornicy. Późniejsze relikty pochodzą z neolitu (5500-2200 lat p.n.e.). Pozostałości osadnictwa ludzkiego z tego czasu odkryto, m.in. w Białobrzegach, Białowoli, Borowinie Sitanieckiej, Bortatyczach, Hubalach, Chyżej oraz Lipsku-Polesiu.

Szczególne miejsce wśród znalezisk archeologicznych, obrazujących osadnictwo w tym czasie, zajmują pozostałości cmentarzyska neolitycznego w Topornicy. Kolejne liczne ślady pradziejowe na terenie gminy Zamość pochodzą z epok: brązu (2200-1600 lat p.n.e.) i czasów kultury łużyckiej (ok. 1200-400 lat p.n.e.) – m.in. ciałopalne cmentarzyska w Pniówku, Topornicy i Wieprzcu. Wśród zabytków rzymskich (od początków naszej ery do V w.) wymienić trzeba znaleziska monet w Bortatyczach, Topornicy czy Sitańcu i odkryte w Wieprzcu groby kultury wielbarskiej z III i IV w.

Jacek Feduszka

Oprac. na podst. „Narodziny Zamościa w pracach Kazimierza Sochaniewicza”, oprac. K. Kowalczyk, Zamość 2007; W. Bondyra, E. Lorentz, E. Prusicka-Kołcon, M. Korzeniowski, „Dzieje miejscowości gminy Zamość”, Zamość 2010.