KONFEDERACJA TARNOGRODZKA

W tym roku mija 300 lat od wydarzenia, które przeszło do historii Polski jako konfederacja tarnogrodzka. Zbrojny zryw był protestem szlachty przeciwko rządom saskim w Rzeczypospolitej. Zorganizowany został w bardzo trudnym dla naszego państwa czasie.

 

Augustowi II Mocnemu (elektorowi Saksonii), obranemu królem Polski w 1697 r., po śmierci Jana III Sobieskiego, nie brakowało uzdolnień politycznych, szerokich ambicji i zainteresowań. Jednak jego panowanie określane jest jako pasmo niepowodzeń i zawodów, które pogłębiły upadek Rzeczypospolitej. Osłabiło także Saksonię, pozostającą z naszym krajem w unii personalnej. Władzę król próbował wzmocnić, wykorzystując do tego wojska saskie, które przebywały w Polsce, prowadząc działania w wojnie północnej z Rosją, u boku Szwecji (1701-1721). Próba wywarcia nacisku na szlachtę w sprawie zmian ustroju i obciążenie jej kosztami utrzymania wojsk saskich wywołała niezadowolenie zdecydowanej większości „braci szlachty”, broniącej „złotej wolności”.

W jednym z diariuszy czytamy: „Kiedy klęska pod Połtawą [1709 r.] złamała i Karola XII [króla Szwecji] i stronnictwo patryotyczne Stanisława Leszczyńskiego, pragnące wydobyć kray z zamętu (...), już August knuł zgubę Rzeczypospolitej z ministrem pruskim Ilgenem. [Carowi] Piotrowi odstępował wschodnią Litwę, wasalowi polskiemu królowi Fryderykowi dawał Żmudź, Prusy Królewskie, sobie zostawiał resztę jako król dziedziczny. Zamiar ten co prawda nie doszedł do skutku, ale załogi saskie rozeszły się po całej ziemi polskiej, zajęły wszystkie ważniejsze pod względem wojskowym miejsca i okolice: Poznań. Kraków, Lwów, Lublin, a wypchnięte ze stanowisk swoich wojsko koronne chronić się musiało po kątach na kresach Rzeczypospolitej”.

Jacek Feduszka