NA POMOC POWSTAŃCOM

Dzisiaj, po upływie 71 lat od tamtych wydarzeń, mimo olbrzymiej liczby opracowań i wspomnień, nadal niewiele wiemy na temat organizowanej akcji pomocy dla postania warszawskiego w innych ośrodkach konspiracyjnych. W początkowej fazie walk dowództwo AK nie wydawało żadnych rozkazów w tej kwestii. Dopiero 14 sierpnia 1944 roku dowódca AK wydał rozkaz, by okręgi, które wykonywały “Burzę” – czyli realizowały plan powstania powszechnego, zmieniły swoje zadania i podjęły “marsz wszystkimi posiadanymi siłami na pomoc Warszawie”.

Taką próbę podjął m.in Okręg radomski AK. Opór niemiecki nad Pilicą był jednak tak silny, że marsz trzeba było zatrzymać. Były także próby wykorzystania oddziałów AK w Puszczy Kampinoskiej, ale przebicie się do stolicy okazało się dla większości z nich niemożliwe.

Sowiecka blokada

Na terenach uwolnionych od Niemców jedyną możliwą formą pomocy powstaniu było tworzenie, samorzutnie, komitetów pomocy dla walczącej stolicy. Pierwszy taki komitet utworzono w połowie sierpnia w Zamościu z inicjatywy księdza Władysława Forkiewicza, ówczesnego administratora kolegiaty zamojskiej.

15 VIII przed siedzibą Powiatowej Rady Narodowej w Zamościu zgłosiło się ponad 100 ochotników (w tym prawie 30 dziewcząt) w wieku 17-18 lat. Jak podaje Andrzej Kędziora w Encyklopedii miasta Zamościa: „ Po kilkudniowym przeszkoleniu na Majdanku, ochotnicy przydzieleni zostali do 6 pułku piechoty z 2 Dywizji Piechoty. Do Warszawy dotarli w połowie września 1944 roku (nocami, marszem) i przeprawili się przez Wisłę. Po dwóch dniach ciężkiego ostrzału 14 ocalałych ochotników trafiło do niewoli”. Część z nich pełniła potem służbę w alianckich oddziałach pomocniczych w brytyjskiej strefie okupacyjnej. Do domu powrócili w drugiej połowie grudnia 1945 roku.

 

Jacek Feduszka