DZIENNIK Z CZASÓW OKUPACJI (25)

Dziennik Adama Mastalińskiego, którego kolejny fragment publikujemy, dokumentuje życie codzienne Zamościa i okolicy w czasie okupacji hitlerowskiej. Autor pisał go od maja 1942 do sierpnia 1944 r. Relację udostępnił naszej redakcji syn autora Konrad Mastaliński.

* Wtorek, 27 października 1942 r.

Dla shitleryzowanej bestii, jaką jest kierownik Arbeitsamtu (biura pracy - przyp. red.) Fiszer, zaświadczenie niemieckie o niezdolności do pracy okazało się niczym. Wtedy, gdy już sobie obiecywałem, że wrócę do „Snopu" (Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa - przyp. red.), mnie i kilku innym oznajmiono, że kieruje się nas do roboty do Bauhofu (wydział gospodarki komunalnej - przyp. red.). Prośby, protesty nie pomogły. (...). Musieliśmy się więc udać do tego Bauhofu, odległego od miasta blisko 3 km. Tam zaś spotkaliśmy na tyle życzliwego kierownika robót, że po wyjaśnieniu, kto my i co my, nie chciał nas po prostu przyjąć, mówiąc, że przepadniemy przy takiej pracy, polegającej na wożeniu i biciu kamieni. Poradził zwrócić się do Arbeitsamtu (...). W Arbeitsamcie (...) dali nam nowe karty skierowania do Baumleitungu Luftwaffe i tam nas dopiero przyjęli (...).

* Środa, 28 października 1942 r.

Rano o godz. 7.30 poszedłem do miejsca nowej pracy, jakim jest „Lager ZOO" przy Lubelskim Przedmieściu. Szef tej placówki Baumleitungu okazał się ludzkim człowiekiem i nie chciał nas zatrudniać fizycznie (...) przydzielił nas (było nas trzech), każdego do jednego z baraków. Pierwszy dzień zaczął się więc od zapoznania z ludźmi, którzy tam już pracowali. Byli to sami Polacy, sympatycznie do nas usposobieni. Wśród nich, kilku wysiedlonych z Pomorza i Poznańskiego. Wszyscy są ożywieni najlepszą wiarą w przyszłość, przez co i nam dodali ducha (...).

  U nas w mieście rozpoczęło się wysiedlanie na większą skalę. Ludzi wyrzuca się do ruder w getcie, opróżnionego z Żydów.

* Piątek, 30 października 1942 r.

W nowym miejscu nic się nie robi i nudzi się śmiertelnie. Czas schodzi na czytaniu i rozmowach. Roboty wykonują Żydzi, którzy w liczbie kilkunastu jeszcze tu ocaleli. Znać na nich duże przygnębienie i niemą rozpacz. Każdy z nich kogoś stracił. Obecnie, każdy z nich czeka na śmierć, która może nadejść każdego dnia i każdej godziny. Zaiste są to męki niezwykłe. Jeden z Żydów odezwał się do nas: „panowie, dziękujcie gorąco Bogu, że nie jesteście Żydami". Jako Żydów ich specjalnie nie żałuję, ale jako ludzi bardzo żałuję i głęboko współczuję. Szef nie obarcza nas robotą, poza niektórymi drobiazgami. Postanowiliśmy zrobić dla niego małe przyjęcie, chociaż to tak trudno dziś zrobić (...).

Adam Mastaliński, opr. K. Cz.