W PAWIM RAJU

- Pawie są próżne, godzinami mogą przeglądać się w szybie i podziwiać swoją urodę. Gdyby mogły, żywiłyby się wyłącznie czekoladą i kwiatkami z klombu - opowiadają o zwyczajach swoich podopiecznych Grażyna i Marian Cyperowie z Latyczyna. Od kilkunastu lat są właścicielami sporego stada ptaków różnych gatunków. Wszystkie przyjechały na Roztocze z USA.

Kto kupuje pawie? Listę kupców otwierają biznesmeni, którym pawia w ogródku wypada mieć, księża i hodowcy, właściciele gospodarstw agroturystycznych.

- Bywają też kupcy zagraniczni. Najlepiej płacą Ukraińcy. Przyjechał do nas jeden taki, który tylko podstawiał worki, a my wkładaliśmy do nich pawie. Nie obchodził go ani gatunek, ani cena. Mówił „dajtie, ja wazmu wsje" i brał jak leci - wspominają Cyperowie.

Stado pawi to 60 ptaków różnych gatunków, 50 bażantów, kuropatwy, 40 sztuk indyków, tzw. dzikich i beżowych, kaczki.

- Od najmłodszych lat marzyłem, żeby mieć dużo różnego ptactwa. Pierwsze okazy kupiłem pod koniec lat 80. od hodowcy pawi z Hrubieszowa, który likwidował swoje stado. Zacząłem czytać książki, szukać informacji w internecie, kontaktować się z innymi hodowcami. Zdobywałem wiedzę, uczyłem się również na własnych błędach, dużo czasu poświęcałem na obserwowanie zachowań moich podopiecznych. Dziś mamy prawie 300 sztuk różnych ptaków i dwie kozy - wspomina Marian Cyper.

Marian Cyper od lat bywa w USA. Zwiedza wystawy ptaków, odwiedza hodowców, wypytuje o nowinki techniczne, sprowadza nowoczesne inkubatory.

Pierwsze jaja z Ameryki do Latyczyna przywiózł w 1997 roku, w torbie podróżnej. Były to jaja amerykańskiego strusia. Potem przyjechały jaja pawie.

- Dla naszych sąsiadów strusie i pawie na moim podwórku były całkowitym zaskoczeniem. Widziałem, że sobie ze mnie żartowali. Nawet moja żona z niedowierzaniem patrzyła na to, co wyprawiam. Ale nie zraziłem się. Miałem kiedyś sklep, sąsiedzi nazwali go „Pod pawiem", a naszą ulicę - Kozia - śmieje się Marian Cyper.

Pierwsze pawie kupiła zamojska jednostka wojskowa. Potem pojawili się inni chętni: księża, biznesmeni i odbiorcy z Ukrainy. Od 2000 r. po kilku latach pracy hodowla zaczęła przynosić zyski.

Stado pawi Mariana Cypera to ptaki szmaragdowe, czarnoskrzydłe, beżowe, niebieskie, białe i zielone. W Polsce najbardziej popularne są pawie niebieskie, rzadziej spotyka się białe. Szmaragdowe i zielone - to prawdziwe unikaty.

Aby zadbać o czystość gatunku, a tym samym o wysoką cenę, każdy hodowca może poddać pawia sprawdzeniu kodu DNA. Naukowiec, który się tym zajmuje, mieszka w Niemczech. Od niego Cyper dowiedział się, że na rynku funkcjonują pawie podróbki, czyli krzyżowane rasy, np. zielona ze szmaragdową.

Pawie najcenniejsze to zielone (jawajskie), żyjące na wyspach Jawa i Borneo oraz w południowych Indiach. Wszystkie pawie są ciepłolubne, co znaczy, że najlepsza temperatura dla nich to 30 st. C. Młode, które wykluły się w inkubatorze, muszą być długo ogrzewane lampami. Z trudem znoszą polską zimę. Temperatura poniżej -5 st. C może być dla nich zabójcza. Kiedy kilka lat temu przeżywaliśmy w Polsce iście syberyjskie zimy, mimo dogrzewania kojca grzejnikami i kuchenką gazową, jeden z ptaków odmroził sobie palce.

- Ptaki nie mogą zmoknąć. Szybko się przeziębiają i zaczynają chorować na stawy. Kiedy zaczyna padać, cała rodzina biegnie na podwórze i zagania ptaki do kojców - opowiada Grażyna Cyper. Są to gatunki bardzo delikatne, nieodporne na stres. Częsta wśród pawi jest śmierć na zawał. Ptak może się do tego stopnia wystraszyć, że w kilka minut padnie.

- Nie wierzyłem, że coś takiego może się zdarzyć. Kiedyś zaganiałem pawie do kojca na noc. Jeden z nich nie chciał wejść. Pomyślałam, że go ostrożnie złapię i zaniosę. Tak zrobiłem, a już kilka chwil później zdechł na moich rękach. Straszne przeżycie - twierdzi M. Cyper.

Marta Borowska