TEGO DNIA PĄCZKI OBOWIĄZKOWE

Tłusty czwartek obchodzimy w tym roku 24 lutego, w ostatni czwartek przed Środą Popielcową, która w tym roku wypada 2 marca. Chociaż współcześnie tłusty czwartek zrósł się na dobre z kalendarzem liturgicznym, to jego korzenie sięgają czasów przedchrześcijańskich. Już starożytni Rzymianie obchodzili tzw. tłusty dzień, czyli uroczystość z okazji zakończenia zimy i nadejścia wiosny.

Obecnie najbardziej charakterystycznym symbolem i nieodłącznym elementem tłustego czwartku są pączki. Ale nie zawsze był to smakołyk kojarzący się z cukrem i słodyczą. Pierwotnie pączki pieczono z ciasta chlebowego. Nadzienie natomiast stanowił boczek lub inne tłuste mięsa. Słodka wersja pączków pojawiła się dopiero w XVI w.

W ten dzień można też sięgnąć po faworki znane w niektórych regionach pod nazwą chrust lub chruściki.

Średniej wielkości pączek (85 g) zawiera około 384 kalorii (kcal). To tyle ile znajduje się np. w 7 jabłkach, 4 szklankach coli i 3 plastrach sera żółtego. Aby pozbyć się pączkowych kalorii trzeba np. jeździć na rowerze przez co najmniej 55 minut, pływać przez 45 minut lub biegać przez 39 minut.

Jeden z przesądów mówi, że kto nie zje ani jednego pączka w tłusty czwartek, to w dalszej części roku nie będzie mu się wiodło. Proponujemy zatem kilka przepisów na tłustoczwartkowe pyszności. Pochodzą one ze starych książek kucharskich z XIX w., z „Kanonu kuchni polskiej” opracowanego na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz od członkiń Koła Gospodyń Wiejskich w Wólce Wieprzeckiej pod Zamościem.

 

 

 

Pączki warszawskie

(przepis z 1882 r., z wydanej we Lwowie książki kucharskiej „Praktyczne przepisy pieczenia ciast świątecznych, a mianowicie bab, babek, placków, mazurków, pierników i tortów oraz strucli, kołaczów, chleba, bułek, rogali i różnych przysmaczków do kawy, herbaty i czekolady” W. Maleckiej i F. Niewiarowskiej)

 

Pięć do sześć szklanek najładniejszej mąki pszennej przesiać i wygrzać. Potem wziąć cztery do pięć deka dobrych drożdży, zmieszać je w osobnem naczyniu z kubkiem mleka zimnego, z czterema całemi jajami i czterema żółtkami dobrze rozbitemi, przymięszać jeszcze do tego trochę mleka ciepłego i rozczynić tem wszystkiem mąkę. Gdy się ciasto ruszy, dodać trzy łyżki masła topionego, dobre pół szklanki cukru, troszkę wanilii lub cynamonu, cytrynowej skórki otartej na tarku, kilkanaście drobno utłuczonych migdałów i wszystko razem zmieszawszy z ciastem, wybijać tak długo, póki od łyżki odstawać nie będzie. Ogarnąwszy i nakrywszy, postawić przy ciepłym piecu. Gdy ciasto dobrze wyrośnie, przygotować stolnicę, posypać ją mąką, brać ciasto po kawałku i palcami w zimnej wodzie umaczanemi rozciągać je, zawijać w środek ogrzane, z soku osiąknięte konfitury, kłaść na stolnicę, obrzynać szklanką w zimnej wodzie umaczaną, potrząść mąką i zostawić je przy piecu, bo w cieple ładnie wyrosną. Po wyrośnięciu dopiero rzucać na gorący smalec przynajmniej pół rondla zajmujący, w który wlać kieliszek dobrego rumu. Układać na półmisek i obsypywać cukrem z wanilią. Jeżeli się chce mieć delikatniejsze ciasto, dołożyć jeszcze sześć żółtek.

 

Chruściki, czyli faworki polskie

(przepis z 1856 r., z wydanej w Warszawie książki kucharskiej „Kucharz polski jaki być powinien: książka podręczna dla ekonomiczno-troskliwych gospodyń” B. Leśniewskiej)

Z pół funta mąki, 4 łutów masła, 2 całych jaj i 2 żółtek, 4 łutów cukru i odrobiny wina albo araku lub też z pół funta mąki, 4 łutów cukru, 3 łutów masła, 3 całych jaj i trochę śmietany oraz tartej skórki cytrynowej zagnieść ciasto, które podsypując mąką, rozwałkować cienko jak na makaron. Potem kółeczkiem krajać na cal szerokie, a na 4 cale długie płatki, a przeciąwszy przez środek podłużną dziurkę, przewlec tamtędy koniec ciastka i spuszczać na gorące masło lub smalec. Smażąc, potrząsać często. Gdy pięknie się zrumienią, osączyć na bibule, a potem posypać cukrem i cynamonem.

 

Pączki tradycyjne na gęsim smalcu

(przepis z „Kanonu kuchni polskiej” J. Dumanowskiego i M. Nowickiego)

 

Składniki:

450 g mąki, 120 ml mleka, 4 jaja, 4 żółtka, 80 g cukru, 60 g masła, 40 g drożdży, 2 łyżki cykaty cytrynowej, 1 laska wanilii, szczypta cynamonu, do smażenia: 1,5 kg smalcu gęsiego, 100 ml rumu

 

Wykonanie:

Mąkę przesiewamy przez sito i umieszczamy w ciepłym miejscu. Rozdrobnione drożdże mieszamy z mlekiem, jajkami i żółtkami, dodajemy łyżkę mąki i odstawiamy w ciepłe miejsce. Kiedy drożdże zaczną „pracować”, dodajemy roztopione masło, cukier, ziarna wanilii, cynamon oraz cykatę.
Przykrywamy ścierką i odstawiamy na 30-40 minut w ciepłe miejsce. Z wyrośniętego ciasta formujemy pączki. Smażymy małymi partiami na mocno rozgrzanym tłuszczu wymieszanym z rumem.

 

Faworki tradycyjne na gęsim smalcu
(przepis z „Kanonu kuchni polskiej” J. Dumanowskiego i M. Nowickiego)

 

Składniki:

450 g mąki, 120 ml mleka, 4 jaja, 4 żółtka, 80 g cukru, 60 g masła, 40 g drożdży, 2 łyżki cykaty cytrynowej, 1 laska wanilii, szczypta cynamonu, do smażenia: 1,5 kg smalcu gęsiego, 100 ml rumu

 

Wykonanie:

Mąkę przesiewamy przez sito. Rozpuszczone masło ucieramy dokładnie z cukrem, posiekaną skórką cytryny, dodajemy śmietanę i żółtka. Następnie dokładnie wyrabiamy z mąką. Ciasto przykrywamy ściereczką i odstawiamy na 30 minut. Po tym czasie ciasto cienko rozwałkowujemy i kroimy w prostokąty 2 na 6 cm. W środku każdego prostokąta rozcinamy dziurkę i przeplatamy przez nią jeden z końców, odstawiamy na 5 minut. Chruściki smażymy na mocno rozgrzanym smalcu (170-180 st. C) z dodatkiem rumu. Po wyjęciu i wystudzeniu posypujemy cukrem pudrem wymieszanym z cynamonem.

 

Pączki z lodówki

(Urszula Kyc i Jolanta Kwaśniewska, KGW Wólka Wieprzecka, przepis można wykorzystać także do przygotowywania obwarzanków, pieczonych pierogów z powidłami i drożdżówek)

 

Składniki:

1 kg mąki, 10 dkg drożdży, 4 łyżki cukru, 4 jajka, 2 szklanki mleka, ½ kostki masła lub margaryny, szczypta soli, 1 litr oleju do smażenia

 

Wykonanie:

Drożdże rozkruszyć i rozpuścić w ciepłym mleku, dodać cukier i wymieszać. Następnie dodać pozostałe składniki i zagnieść ciasto. Ciasto wstawić na godzinę do lodówki. Po upływie tego czasu ciasto rozciągnąć na stolnicy i wycinać koła od szklanki, do środka wkładać dżem i formować pączki. Smażyć na gorącym oleju.

 

Pączki dietetyczne na bazie twarogu

(Justyna Studnicka, KGW Wólka Wieprzecka)

 

Składniki:

300 g twarogu, 8 łyżek zmielonych płatków owsianych, 2 łyżki mąki żytniej, 1 jajko, 3 białka, 2 łyżki miodu, dżem niskosłodzony

 

Wykonanie:

Twaróg należy odcisnąć, włożyć do miski i połączyć z pozostałymi składnikami (oprócz białek). Białka ubić na sztywną pianę i delikatnie wymieszać z pozostałą masą. Gotowe ciasto wkładać do silikonowych form na babeczki i piec w piekarniku przez 30 min. Po ostygnięciu pączki nadziewać szprycą wypełnioną dżemem.

 

Faworki

(Justyna Studnicka, Andrzej Romaszko, KGW Wólka Wieprzecka)

 

Składniki:

300 g mąki tortowej, 5 żółtek, 20 g masła, 130 g jasnego piwa, 1 szczypta soli, olej do głębokiego smażenia, cukier puder do oprószenia

 

Wykonanie:

Wszystkie składniki zagnieść i wstawić do lodówki na 1 godzinę. Po upływie czasu formować i wycinać faworki. Smażyć na głębokim i gorącym oleju.

 

Przygotowała (ar)