UKRAIŃSKA RZEŹ

Łucja Radwańska z Poturzyna ma 86 lat. Czasami to jej się śni: mama odchodzi szybkim krokiem w stronę wsi, a jej ktoś czy coś szepce „pożegnaj się, pożegnaj”. Ale Łucja nie może się ruszyć. Jakby zastygła pod pryzmą obornika, pod którą się rozstały. A potem jej sen wypełniają krew, łuna ognia, ludzkie, a właściwie nieludzkie wycie. Zupełnie jakby to było wczoraj, a nie 70 lat temu.

Mama i tata Łucji spoglądają ze zdjęcia w korytarzu. – Tato, żołnierz carskiej armii, umarł, kiedy miałam 10 lat. Mamie było ciężko samej, ze mną i siostrą – wzdycha. Jeszcze ciężej, gdy ukraińscy nacjonaliści, wykorzystując II wojnę światową, postanowili „oczyścić” z Polaków Wołyń i inne wschodnie województwa dawnej Polski. Chcieli przygotować teren do stworzenia etnicznie czystej i niepodległej Ukrainy. Narzędziami „czyszczenia” nierzadko były topory, kosy, piły, noże i bagnety.

Pod pryzmą obornika

W nocy 1 kwietnia (z soboty na Niedzielę Palmową) u Łucji i jej mamy spała sąsiadka – Ukrainka. Nocowały u siebie na zmianę, w zależności od tego, kogo akurat trzeba było się bać: „chłopców z lasu” – jak do dziś Łucja nazywa partyzantów, czy „bulbowców” (od nazwiska ukraińskiego nacjonalisty Tarasa Borowca „Bulby”) – tak z kolei nazywano bandy Ukraińskiej Armii Powstańczej i oddziały SS-Galizien, w których służyli ukraińscy nacjonaliści.

Nad ranem mama, która pilnowała obejścia (atak mógł być w każdej chwili) uchyliła drzwi: – Córciu, wstawaj, bulbowcy już stoją na moście.

Kiedy Łucja zrywała się z posłania, chowając polski dowód za cholewkę buta, za oknem już biła łuna: paliły się niedalekie Żabcze i Ostrów.

 

Małgorzata Mazur

 

O innych znanych i mało znanych zbrodniach nacjonalistów ukraińskich na naszych ziemiach i potrzebie ich udokumentowania napiszemy za tydzień.